Pracodawcy, którzy nie przestrzegają przepisów i mają – delikatnie mówiąc – za nic prawa pracowników muszą pamiętać o tym, że nie zawsze ujdzie im to na sucho. Prawdę powiedziawszy, coraz rzadziej im uchodzi, ponieważ pracownicy nie mają dziś oporów ze składaniem donosów.

Jedną z  instytucji, która zajmuje się rozpatrywaniem tego typu spraw jest Państwowa Inspekcja Pracy. Najistotniejsze jest to, by donos był podpisany i konkretny. Skargi są pisane zarówno przez obecnych, jak i byłych pracowników. Na ich podstawie można ułożyć listę przewinień jakie są najczęściej popełniane przez polskich pracodawców. Spośród poruszanych w donosach kwestii można wymieniać m. in. nieprawidłowości w umowach, nieprawidłowości przy wypłacaniu wynagrodzeń (płacenie „pod stołem”, nie dotrzymywanie zawartych w umowach terminów itp.), brak należnych pracownikowi przerw, łamanie przepisów dotyczących dobowych norm pracy etc. Na takich pracodawców nakładane są kary, powinni mieć zatem świadomość tego, że nie mogą czuć się bezkarnie.

Decydując się na napisanie skargi na swojego przełożonego, pracownik musi pamiętać o kilku sprawach. Przede wszystkim musi ujawnić swoje dane inspektoratowi pracy, do którego pismo kieruje – PIP nie zajmuje się anonimami, ale ma obowiązek zachowania danych osobowych autora do własnej wiadomości. Bardzo ważne jest to, aby skarga była napisana w sposób przejrzysty – należy więc opatrzyć ją takimi informacjami jak m. in. data jej sporządzenia, oznaczenie i adres odbiorcy etc. Najistotniejsza jest jednak treść. W zwięzły i konkretny sposób należy przedstawić sytuacje, w których dochodzi do łamania praw pracowniczych – najlepiej jest poprzeć je dowodami, np. kserokopią umowy o pracę, która została skonstruowana niezgodnie z obowiązującymi przepisami. Donos na pracodawcę można wysłać pocztą tradycyjną lub elektroniczną, faksem lub dostarczyć osobiście. Na rozpatrzenie skargi inspekcja ma 30 dni.

Oto przykładowy wzór skargi do PIP:

Należy też zaznaczyć, że skarga na pracodawcę może zostać skierowana i do innych instytucji takich jak urząd skarbowy, sanepid czy ZUS. Wszystko zależy od tego do jakich konkretnie naruszeń prawa doszło. Jeśli dla przykładu pracodawca nie odprowadza składek na ubezpieczenie społeczne, trzeba o tym fakcie powiadomić ZUS. Jeżeli zaś w zakładzie pracy nie ma zapewnionych odpowiednich warunków higieniczno-sanitarnych, najlepiej zwrócić się o interwencję do sanepidu. Pracownicy nierzadko kierują też skargi do fiskusa, np. wówczas, gdy są w posiadaniu informacji o tym, iż pracodawca ukrywa pewne źródła swoich dochodów. Ważne zatem jest to, by właściwie rozpoznać sprawę i skierować ją do odpowiedniego organu kontrolnego.